را فک اضافه

را فک اضافه چیست؟

را در متون نظم و نثر فارسی گاهی به جای حرف اضافه آمده و گاهی قابل حذف شدن است بدون آن که به معنای اصلی آسیب بزند.

این حرف گاهی به معنای مطابقت، ظرفیت، واسطه، تعلیل، مالکیت، قسم و … به کار برده می‌شود.

برای فهم ساختار فک اضافه باید با مضاف و مضاف‌الیه آشنا شویم. در صورتی که مضاف و مضاف الیه از هم جدا شوند یا جایشان با هم عوض شود و را به جای کسره میان آنها بیاید، را فک اضافه نامیده‌ می‌شود. را فک اضافه در متون کلاسیک در حالت‌ها و جاهای مختلفی میان مضاف و مضاف الیه یا مضاف الیه و مضاف قرار میگیرد.

یاد باد آن که سر کوی توام منزل بود / دیده را روشنی از نور رُخَت حاصل بود»

یعنی: روشنیِ دیده از نور رخت حاصل بود.

1. گاهی به جای کسره‌ای که باید بعد از مضاف بیاید، بعد از مضاف الیه «را» می‌آید که در این حالت بیشتر مضاف الیه قبل از مضاف می‌آید.

یاد باد آنکه سر کوی توام منزل بود
دیده را روشنی از نور رخت حاصل بود

شاعر در بیت دوم می‌خواهد بگوید، روشنیِ دیده از نور رخ تو بوده است.

۲٫ در این حالت مضاف به روال معمول، پیش از مضاف الیه می‌آید؛ با این تفاوت که از مضاف الیه جدا افتاده و مضاف الیه با را که همان را فک اضافه است.

تا سلسله ایوان بگسست مداین را
در سلسله شد دجله چون سلسله شد پیچان

شاعر در این بیت میگوید تا سلسله ایوان مداین بگسست. را بعد از ایوان را فک اضافه بدل از کسره است که در برگردان شعر از جمله حذف می‌شود.