صفت برترین یا عالی همانند صفت تفضیلی یا برتر جز صفات سنجشی به شمار میروند.
این صفت با اضافه شدن پسوند ترین به آخر صفت ساده یا بیانی ساخته میشود، پیش از اسم در جمله میآید و برای سنجش اسم، با همه افراد نوع خود به کار میرود.
در صفت برتر ما موصوف را با یک فرد یا چند فرد هم نوع میسنجیم:
علی بزرگتر از محمد است.
در صفت عالی با ذکر صفت، برتری موصوف را بر تمام افراد نوع خود بیان میکنیم:
دوره دبیرستان بهترین دوران زندگی است.
موصوف صفت عالی
موصوف صفتهای عالی میتواند هم به صورت مفرد بیاید و هم جمع؛ یعنی اگر موصوف یکی باشد و تنها با بقیه افراد طبقه خودش سنجیده شود باید به صورت مفرد بیاید.
متکلفترین کتاب منثور فارسی مقامات حمیدی است.
وقتی موصوف بیش از یکی باشد و با بقیه افراد طبقه خودش سنجیده شود به صورت جمع میآید.
مقامات حمیدی، مرزباننامه و تاریخ جهانگشا متکلفترین کتابهای زبان فارسی هستند.
دو شکل دیگر صفت عالی
با متمم جمع
در این حالت صفت عالی پیش از متمم یا پس از آن بیاید.
بهترین از بازیکنان؛ یعنی، از بازیکنان بهترین
بهترین از همه؛ یعنی، از همه بهترین
با مضاف برای مضاف الیه جمع
بهترین بازیکنان؛ یعنی، بهترین از میان بازیکنان
باب افعل در زبان عربی برابر با صفت برتر در زبان فارسی است، مانند افضل به معنای بهترین و یا اعلم به معنای داناترین.
در فارسی پیوستن پسوند تر یا ترین به این صفات عربی، درست نیست و دوبارهگویی به شمار میآید.
اگر به واژه افضل پسوند ترین را اضافه کنیم، معنای آن میشود بهترترین که استفاده از آن در زبان فارسی به کل نادرست است.