نقطه ویرگول یکی از علائم نگارشی در زبان فارسی است که از یک نقطه و یک ویرگول تشکیل شده است.
نشانه نقطه ویرگول در زبان انگلیسی سمی‌کالن (Semicolon) خوانده میشود. البته در زبان انگلیسی، برخلاف فارسی، نقطه در بالا و کاما در پایین درج میشود. کاربرد نقطه ویرگول برای نشان دادن مکثی بیشتر از ویرگول و کمتر از نقطه است. آموزش تایپ نقطه ویرگول
کاربرد نقطه ویرگول (؛)
در پایان جمله‌ای که خود کامل است، اما با جمله یا عبارت بعد جمله‌ای کامل‌تر می‌سازد:
از نقطه ویرگول در پایان جمله‌ای که خود به تنهایی یک جمله کامل است، اما با جمله بعد تبدیل به یک جمله کامل‌تر میشود استفاده می شود.
مثال:
حجم کار امروز بیشتر از دیروز بود؛ آنقدر که از خستگی قدرت ایستادن ندارم.
زمانی که یک جمله کامل میشود و سپس با عبارت‌های توضیحی مانند یعنی، مثلاً، به عنوان مثال، زیرا و بنابراین و… تکمیل میشود، از نقطه ویرگول استفاده میشود.
مثال:
رفتن از افعال لازم است؛ یعنی به مفعول نیاز ندارد.
جدا کردن سازه‌ها یا جمله‌های هم‌پایه دارای ویرگول:
مثال:
محمد، حسن و حسین؛ رضا، علی و احمد را زدند.
ربط چندین جمله پشت سرهم:
هر وقت پشت سر هم در ادامه یکدیگر به هم ربط داشته باشند، در میان آن‌ها می‌توان از نقطه‌ویرگول استفاده کرد. برای ربط جمله پایانی از واو ربط استفاده می‌کنیم.
مثال:
او از خواب برخاست؛ دوش گرفت؛ صبحانه را آماده کرد؛ لباس پوشید و پس از خوردن صبحانه از خانه خارج شد.
هنگام برشمردن و تفکیک اجزای مختلف وابسته به یک حکم کلی به شکل فهرست، دسته‌بندی و شماره‌بندی و یا بدون شماره و پشت سر هم:
مثال:
آثار مولانا جلال‌الدّین رومی عبارت‌اند از: مثنوی معنوی؛ فیه مافیه؛ دیوان کبیر؛ مجالس سبعه.
دقت داشته باشید که در اینجا، برخلاف نشانه کاما، قبل از آخرین مورد، از «و» استفاده نمی‌شود.
اهداف ما در درست‌نویسی عبارت‌اند از:
آ. رعایت صورت درست کلمات؛
ب. ارائه شکل بهتر از نوشته برای خواندن بهتر؛
پ. سرعت بخشیدن در کارها.
توجه داشته باشید که همواره پس از آخرین مورد، حتی اگر مورد، به صورت جمله کامل هم نباشد، نقطه گذاشته میشود.
به جای نقطه، پیش از جمله‌ای توضیحی و تکمیلی که به دنبال جمله قبلی آمده باشد؛ اما معنای جمله قبلی به خودی خود نیز کامل باشد:
مثال:
این مذاکرات اگر به همین ترتیب ادامه یابد، به نتیجه نخواهد رسید؛ اگر هم با واکنش کشورهای حوزه خلیج فارس روبرو شود، ممکن است به ایجاد تنش میان دو طرف مذاکره ختم شود.
برای جدا کردن عبارت‌ها یا جمله‌های شرطی که درون آن‌ها ویرگول‌های متعدد به کار رفته باشد، به جای ویرگول برای تمایز، از نقطه ویرگول استفاده میشود:
مثال:
اگر دولت نتواند وظایف خود را که همان تأمین امنیت، حفظ حقوق مردم، تسهیل قوانین و مسایلی از این قبیل است، به خوبی انجام دهد؛ مردم با دیدن کمترین نارسایی، آن را به دولت نسبت می‌دهند.
در جمله‌های مرکب و قبل از کلمه‌های توضیحی (مثل: یعنی، مانند، مثلاً، زیرا، اما، بنابراین، در نتیجه، از این رو، در این صورت، چنان‌که، با وجود این، با این حال، با این همه، برای نمونه، در مثل، به فرض و همان‌طور که):
مثال:
قانون جذب «علم» نیست؛ با وجود این خیلی‌ها آن را باور دارند.
دقت داشته باشید که شرط به کار بردن نقطه ویرگول قبل از کلمه‌های توضیحی این است که قبل از خود نقطه ویرگول، فعل قرار گرفته باشد؛ در غیر این صورت از ویرگول استفاده می‌کنیم:
مثال:
معلم، یعنی عاشق کلاس، درس، مدرسه و دانش‌آموز.
نقطه‌ویرگول جزو علائم ویراستاری است که اتفاق نظر زیادی در مورد استفاده از آن وجود ندارد. اگر در جایی از متن، در یک موقعیت مشخص از نقطه ویرگول استفاده کرده‌اید، در موقعیت‌های مشابه نیز از نقطه‌ویرگول استفاده کنید. در استفاده از نقطه‌ویرگول زیاده‌روی نکنید.