فعل ماضی ابعد + مثال

فعل ماضی ابعد یا گذشته بعید نقلی، برای بیان وقوع فعلی به کار می‌رود که در گذشته بسیار دور و بیشتر از آن روی داده و به طریق نقل حکایت مطرح می‌شود.

این فعل مقدم بر فعل‌های دیگر می‌آید به جز مواردی که در نقل قول می‌آید و فعل یا فعل‌های دیگری که بعد از آن می‌آیند، بیشتر با ماضی نقلی یا ماضی نقلی مستمر بیان می‌شود.

لیلا و سارا گویا مریم را دیده بوده اند.

ساختمان فعل ماضی ابعد

فعل ماضی ابعد در مثال بالا، از ترکیب صفت مفعولی (بن ماضی + ه) و ماضی نقلی بودن به ترتیب زیر ساخته شده است:

صفت مفعولی + ماضی نقلی از مصدر بودن

گرفته بوده‌ام، گرفته بوده‌ای، گرفته بوده است و …

مریم گفته بود که آشپزی را از مادربزرگش یاد گرفته بوده است.

فعل گرفته بوده است، بنا به همان قاعده فعل ابعد پیش از همه فعل‌ها رخ داده است.

ساختمان فعل ماضی ابعد منفی هم با آمدن نون نفی بر سر بخش اول فعل یعنی صفت مفعولی انجام می‌شود:

مریم و سارا به بیمارستان نرفته بوده اند که اوضاع و احوال زهرا را از نزدیک دیده باشند.

 کاربرد فعل ماضی ابعد

فعل ماضی ابعد علاوه بر استعمال برای گذشته دورتر، در نقل حکایت یا نقل قول از یک گوینده غایب نیز به کار می‌رود.

حکایت کرد که چون از مدرسه به واسطه بیمار بودن اخراج شده بوده است، از آنجا که جوانی مستعد و کارکن بوده، من شخصا به کار او علاقه‌مند شده بوده ام، به مجرد این که ماوقع را گفت، حادثه را به خاطر آوردم.

این جمله در صورتی که گوینده مطلب را از زبان خود بیان می‌کرد یا اگر نقل قول مستقیم کرده بود، دیگر نیازی به آوردن ماضی ابعد نداشت.

مجهول کردن فعل ماضی ابعد

برای مجهول کردن فعل ماضی ابعد، کلمه «شده» بین صفت مفعولی و ماضی نقلی اضافه می‌شود:

صفت مفعولی + صفت مفعولی از مصدر شدن + ماضی نقلی از مصدر بودن

دیده شده بوده‌ام، دیده شده بوده‌ای و …

در ماضی ابعد نیز مانند دیگر افعال دو جزئی و چند جزئی، هر دو جزء فعل کمکی یا یک جزء آن می‌تواند بدون قرینه یا با قرینه حذف شود.

محمد به آلمان رفته (بوده است) و  و از آنجا به ترکیه برگشته بوده است.