فعل آینده در زبان های ایرانی از دوره باستان تاکنون با تحولاتی همراه بوده است. در فارسی باستان ساخت خاصی به نام آینده وجود نداشت و غالباً از وجه التزامی برای اشاره به آینده استفاده می شد. برای فعل در زبان فارسی دو زمان وجود دارد: گذشته، حال و آینده.
زمان گذشته با فعلهای ماضی و زمان آینده با فعلهای مضارع (حال) و مستقبل (آینده) تشخیص داده میشود. فعل آینده از فعلهایی است که به طور خاص بر زمان آینده دلالت میکند و مانند فعلهای مضارع، میان زمان حال و آینده مشترک نیست.
ساختار فعل آینده
مضارع ساده فعل خواستن + بن مضارع (فعل اصلی)
خواهم رفت، خواهی رفت، خواهد رفت و……
علی از این کشور خواهد رفت.
برای منفی شدن فعل آینده، ن نفی بر سر فعل کمکی میآید و به ابتدای فعل اصلی میچسبد:
ن + مضارع ساده خواستن + بن ماضی
خانواده ی رضایی از این محله نخواهند رفت.
کاربرد فعل آینده
- اولین و واضح ترین کاربرد فعل آینده اشاره به وقوع فعل در زمان آینده است.
- دومین کاربرد وقوع فعل در آینده با شرط همراه باشد.
اگر امروز به بازار بیایی من هم خواهم آمد.
فارسی زبانان امروزی در گفتار و نوشتار خود، به جای استفاده از فعل آینده از مضارع اخباری استفاده میکنند به همین دلیل کاربرد آن کمتر شده است.
برای مثال میگوییم:
سال آینده به مشهد میروم.
به جای این که بگوییم:
سال آینده به مشهد خواهم رفت.
در همچین مواردی، از ساختار جمله و نشانهها میتوان به زمان فعل پی برد.
مثال
قیدها از مواردی هستند که میتوانند به ما در تشخیص زمان وقوع فعل کمک کنند.
بهار آینده به شمال سفر می کنیم.
قید «بهار آینده» در این جمله، نشان از وقوع فعل در زمان آینده دارد.
مجهول کردن فعل آینده
برای ساخت مجهول از فعل صرفی آینده،
صفت مفعولی فعل اصلی + مضارع ساده فعل خواستن + بن ماضی شدن
دیده خواهم شد، دیده خواهی شد، دیده خواهد شد و …