التزام از نظر لغوی بر وزن افتعال عربی است؛ یعنی کاری را لازم و واجب دانستن است؛ تعریف مضارع التزامی در زبان فارسی انجام گرفتن کاری را در زمان حال به صورت الزام (باید)، شک وتردید، شرط، آرزو و خواهش بیان می کند. فعل مضارع التزامی وظیفه نشان دادن زمان حال یا آینده و تعداد مخاطبان را در جمله به عهده دارد.
ساختمان فعل مضارع التزامی
چگونه فعال مضارع التزامی را تشیخص دهیم و آن بسازیم؟
برای ساخت فعل مضارع التزامی، پیشوند صرفی «ب» را بر سر بن مضارع (فعل امر بدون ب) گذاشته و شناسههای متصل فاعلی را به آن اضافه میکنیم:
ب + بن مضارع + َم/ ی/ َد/ یم/ ید/ َند
بروم، بروی، برود، برویم، بروید، بروند…. اگر زبان انگلیسی یاد نگیری، از دانش آموزان عقب می مانی.
شیوه تشخیص فعل مضارع التزامی
برای تشخیص فعل مضارع التزامی به دنبال نشانههایی مثل گویا، شاید، کاش، اگر و خانواده فعلهایی مثل باید، خواست و توانست در جمله بگردیم. ترکیب این کلمات با فعل مضارع التزامی معانی غیرقطعی یا احتمالی مثل آرزو، میل، تشویق، خواست، دعا، امید، شرط، شک، لزوم را منتقل میکند. به این مثالها دقت کنید:
زهرا خبر داد و گفت احتمالا بیاید.
کاش محمد به دیدن برادرش برود.
با تمرکز فکر متوجه میشویم فعل مضارع التزامی و فعل امر، قبل از چسبیدن شناسهها از نظر ظاهر، اختلافی با یکدیگر ندارند. اختلاف اصلی مضارع التزامی با فعل امر در شناسهها و صرف شدن فعل مضارع التزامی است.
فعل امر: کتاب را بخوانید.
فعل مضارع التزامی: بهتر است کتاب را بخوانید.
برای انتخاب نوع فعل در جمله، بر حسب ظاهر آن حکم نکنید؛ گاهی ممکن است فعل دیگری معنای فعل مضارع التزامی را برساند یا فعل مضارع التزامی با کمی تغییر در ساخت اما با همان عملکرد، در جمله ظاهر شود. فعل کردن و داشتن فعلهایی هستند که در حالت مضارع التزامی با حذف «ب» از سر فعل رو به رو میشوند اما معنای مضارع التزامی را میرسانند.
اگر بخواهی انگلیسی صحبت کنی (بکنی)، مریم می تواند به تو کمک کند.
ساختمان مجهول فعل مضارع التزامی
ساخت فعل مجهول مضارع التزامی:
صفت مفعولی + فعل شدن
نامیده + حالتهای صرفی فعل شدن (بشوم، بشوی، بشود، بشویم، بشوید، بشوند): نامیده بشوم و… .
گاهی میتوانیم «ب» التزامیساز را حذف کنیم
نامیده بشود –> نامیده شود