تصفیه حساب یا تسویه حساب؟

در زبان فارسی اشتباه‌های رایج و مصطلح زیاد دیده می‌شود؛ اما گاهی درباره درستی و غلطی برخی کلمه‌ها وضعیت مشخص نیست و اختلاف نظر وجود دارد. تصفیه حساب یا تسویه حساب از این دست عبارت‌ها هستند.

تصفیه در عربی به معنای «پاک کردن و پالوده کردن» است و تصفیه حساب در موردی به کار می‌رود که حساب پرداخته و پاک شده باشد و دیگر کسی طلبکار نباشد ولی تسویه یعنی «مساوی کردن‌، یکسان کردن‌، همسطح کردن (مثلا زمین ناهموار را) و تسویه حساب به معنای «ایجاد تعادل و موازنه در حساب» است. این ترکیب به معنای مجازی به کار نمی‌رود و با تصفیه حساب مرادف نیست.

پس هر گاه معنای برابر کردن و مساوی کردن در نظر بود، تسویه و هر گاه معنای صاف و شفاف کردن مد نظر بود، تصفیه درست است.

در امور مالی، هر دو کلمه تسویه حساب یا تصفیه حساب کاربرد دارد ولی باید توجه داشته باشید که هر کدام از این کلمات بار معنایی خودشان را دارند. و در مبادلات مالی و مخصوصاً قراردادها باید با دقت از آنها استفاده کرد.

بهترین راه برای اینکه تشخیص بدهیم که چه زمانی در امور مالی باید از تصفیه حساب یا تسویه حساب استفاده کنیم، باید به معنای اراده شده، توجه کنیم.

آیا قرار است حساب‌ها شفاف شود (تصفیه حساب) یا پرداخت صورت بگیرد. (تسویه حساب)

مثال:

۱٫خدمتم که تمام شد، برگه‌ی تصفیه حساب را گرفتم و با خوش حالی به حسابداری رفتم.

۲٫شب عید نگران تسویه حساب سنوات و مزایای کارگران بودم.

۳٫در محاوره نیز می‌گوییم حسابم را با طرف صاف کردم! (نمی‌گوییم مساوی کردم!)(تصفیه حساب)

۴٫ در حسابداری می‌گوییم حساب بستانکار و بدهکار را مساوی کردم. (تسویه حساب)
پس تسویه حساب، عمومیت ندارد و فقط در سیستم حسابداری کاربرد دارد.

در معنای انتقام‌جویی باید از کدام کلمه استفاده کنیم؟ تصفیه حساب یا تسویه حساب؟

ابوالحسن نجفی معتقد بود که تصفیه‌ حساب «مجازاً به هر نوع اقدام عملی برای انتقامجویی و کینه‌کشی اطلاق می‌شود.»

حسن انوری و یوسف عالی عباس آباد در فرهنگ سخن، تسویه حساب را برای انتقام گرفتن مناسب می‌دانند.

نتیجه‌گیری تسویه حساب یا تصفیه حساب کدام صحیح است ؟!

در فرایند «تصفیه حساب» مانده‌حساب مورد تأیید طرفین به‌دست می‌آید، حتی اگر آن مانده‌‌ی نهایی ومورد تأیید، دریافت یا پرداخت نشود؛ ولی هرگاه مانده‌ حساب مورد تأیید طرفین، دریافت یا پرداخت شد، «تسویه حساب» صورت گرفته است.