جمله معترضه یا میان‌جمله + مثال
جمله معترضه یا میان‌جمله عبارتی است که در ضمنِ جمله اصلی می‌آید و اگر آن را حذف کنیم در معنا و مفهوم جملۀ اصلی تغییری ایجاد نمی‌شود. جمله معترضه بین دو خط تیره نوشته می‌شود.
دو نوع جمله معترضه داریم:
معترضه توضیحی
در این میان‌جمله‌ها، درباره نهاد توضیح داده می‌شود.
حافظ –که در قرن هفتم می‌زیست– غزل‌های نابی دارد.
این نوع جمله معترضه شبیه بدل است و فرق آن با بدل در این است که بدل جمله نیست و بین دو درنگ‌نما یا همان ویرگول نوشته می‌شود.
صلوات الله علیه، سلام الله، صلی الله علیه و آله و سلّم، رضی الله عنه، رحمت الله علیه، عزّوجل و …
در متن‌های کهن با جمله‌های معترضه بیشتر سروکار داریم. اغلب این جملات معترضه در روزگارِ ما، با علامت‌های اختصاری در متن دیده می‌شود.
جمله‌های معترضه در شعر هم کاربرد دارد و برای درک مفهوم شعر باید این جمله‌ها را شناسایی کنیم.
من نِیَم جنس شهنشه –دور از او-
لیک دارم در تجلی نور از او
معترضه دعایی
در این جمله‌های معترضه مفهوم دعا، نفرین یا آرزو وجود دارد.
مادربزرگم- خدا رحمتش کند – خیلی مهربان بود.
جمله – خدا رحمتش کند- معترضه دعایی است و اگر حذف شود پیام جمله یعنی مهربان بودن مادربزرگ به‌درستی منتقل می‌شود.