کاربرد کروشه یا قلاب [ ] + مثال و آموزش تایپ

کاربر کروشه یا قلاب چپیست؟ چگونه کروشه [] را تایپ کنیم؟ کجا و در چه مواردی از کروشه استفاده می شود؟

کروشه واژه‌ای فرانسوی است که معادل فارسی آن قلاب و واژه معادل انگلیسی این علامت bracket است. کروشه نوعی پرانتز به شکل قلاب است که حاوی توضیح تکمیلی نقل‌کننده یا راوی در مورد مطلب است که گمان می‌کند به فهم بهتر متن کمک می‌کند.

کاربرد کروشه یا قلاب

 اضافه کردن کلمات الحاقی و فراموش‌شده در تصحیح متون یا هر نوع نوشته‌ای: هر گاه نویسنده بخواهد توضیحی را به کلام نقل شده اضافه کند یا نکته‌ای به خواننده یادآوری کند از کروشه یا قلاب استفاده میکند.

مثال:

او همه را [از نیک و بد، گنهکار و بی‌گناه] به یک چوب راند.

یکی دیگر از کاربرد های کروشه یا قلاب در نوشتار واژه‌ای یا توضیحی از قلم افتاده باشد یا مصحح ترجیح دهد در راستای فهم بهتر مطلب به اصل متن اضافه کند.

مثال:

گفت: «من مردی طرّارم [تو] این زر به من امانت دادی.»
وی همچنین بر لزوم تخصیص بودجه به سازمان [ملی جوانان] تأکید کرد.

دستورهای اجرایی کارگردان، توضیحات و توصیفات در نمایش‌نامه و فیلم‌نامه: در متن هایی چون نمایش‌نامه‌ها و فیلم‌نامه‌ها که قابل اجرا هستند دستورات اجرایی برای راهنمایی بازیگر در کروشه یا قلاب می‌آید. ممکن است در برخی از نمایشنامه‌ها و یا فیلمنامه‌ها، توضیحات اجرا به جای کروشه در میان پرانتز آورده شود؛ استفاده از کروشه یا قلاب برای این کار معمول‌تر است.

مثال:

مرد زخمی [در حالی که خود را بر زمین می‌کشید] گفت: «دیگر طاقت ندارم.»

برای مشخص کردن نامعلوم بودن محل ناشر [بی‌جا]، تاریخ نشر [بی‌تا] و ناشر [بی‌نا] در کتاب‌شناسی منابع: اگر بخواهیم در بخش کتاب‌شناسی و منابع پایانی، مشخصات کتابی را بنویسیم که بخشی از اطلاعات آن نامشخص باشد از قلاب استفاده می‌کنیم.

تهران، مرکز، [بی‌تا]
تهران، [بی‌نا]، ۱۳۸۶
[بی‌جا]، سبلان، ۱۳۶۰

سه نقطه تعلیق (هنگام حذف) در درون قلاب می‌آید:

همی بباید دانست کی ایزد […] از بندگان خود جز نیکوکاری چشم ندارد.

به جای پرانتز در درون پرانتز دیگر:

ویرایش فنی (شامل بندنویسی [پاراگراف‌بندی]، نشانه‌گذاری [سجاوندی]، شیوه املای کلمات، دستور خط [رسم‌الخط] و اصلاح شکل ظاهری نوشته) و ویرایش زبانی (اصلاح ساختار زبانی و دستوری و اصلاح واژگان و ساده‌سازی و روان‌سازی متن) را می‌تواند یک نفر بر عهده گیرد.

 در فرهنگ‌نگاری معادل‌های مدخل داخل قلاب می‌آید:

فرشته [فریشته، افریشته، فریسته] معادل ملک و سروش است.

کاربرد کروشه یا قلاب در ریاضی

کروشه یا قلاب  به عنوان یکی از علائم ریاضی نیز کاربرد دارد. در زبان ریاضی هر وقت عبارتی میان کروشه قرار بگیرد، آن عملیات تقدم بیشتری برای انجام دارد. کروشه نماد تابع جزء صحیح هم است.

مثال:

۱۸=[(۱+۲)*(۱+۵)]

شیوه ی تایپ، فاصله‌گذاری و جای کروشه یا قلاب باز و بسته در کیبورد

آموزش تایپ کروشه یا قلاب

برای باز کردن قلاب ([) با صفحه کلید فارسی از کلیدهای ترکیبی «shift + O» و برای بستن آن (]) « shift + I» استفاده می‌کنیم.

در کیبورد استاندارد فارسی، برای باز کردن کروشه از «shift + P» و برای بستن آن از «shift + O» استفاده می‌کنیم.

علامت کروشه همچون پرانتز و گیومه از علائم جفت و دربرگیرنده می‌باشد و مانند آن‌ها با یک فاصله از کلمه پیش و پس از خود نوشته می‌شود اما متن درون کروشه فاصله‌ای با آن ندارد.

در مورد عبارت‌های درون کروشه همانند پرانتز و گیومه، نیز نشانه‌گذاری انجام می‌شود.

اگر یک جمله کامل و مستقل درون کروشه باشد، قبل از بستن کروشه،‌ نقطه پایان جمله را درج می‌کنیم.

چند نکته:

• اگر درون کروشه، جمله کامل بیاید، علائم جمله مثل گیومه و پرانتز درون کروشه می‌آید:
  یکی از مسافران [در حالی که بسیار نگران بود.] به سرعت به سوی جایگاه حرکت می‌کند.
• آوردن چند کروشه (جز در فرمول‌نویسی) پسندیده نیست و بهتر است با تغییر جمله‌بندی بین کروشه‌ها فاصله انداخت.
• تا آنجا که ممکن است، به جای استفاده از کروشه یا قلاب در متن (به خصوص جمله‌های طولانی توضیحی) بهتر است از پانویس استفاده کنیم.